Ngày lễ Phật Đản được coi là một trong những ngày đại lễ của Phật giáo và có ý nghĩa tâm linh to lớn với những Phật tử. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu ngày đại lễ này của Phật giáo qua bài viết dưới đây nhé!
Table of Contents
Lễ Phật Đản là ngày gì? Lễ Phật Đản ngày nào?
Ngày lễ Phật Đản là một trong ba ngày lễ lớn của Phật giáo bên cạnh lễ Vu Lan và Thành Đạo. Lễ Phật Đản được thống nhất là ngày rằm tháng tư hay 15 tháng tư Âm lịch hàng năm.
Theo truyền thống Phật giáo Bắc tông và ảnh hưởng Phật giáo Trung Hoa thì đây chỉ là ngày kỷ niệm ngày sinh của đức Phật Thích Ca.
Theo Phật giáo nam truyền và Phật giáo Tây Tạng thì ngày này là ngày Tam hiệp (kỷ niệm Phật đản, Phật thành đạo và Phật nhập Niết-bàn).
Ngày Phật Đản còn được gọi là lễ Vesak hay lễ Tam Hiệp và được tổ chức khác nhau tùy theo quốc gia.
Ngày lễ Phật Đản là một ngày đại lễ Phật giáo
Hoạt động và ý nghĩa ngày lễ Phật Đản Việt Nam
Lễ Phật Đản được tổ chức hàng năm vào rằm tháng tư để kỷ niệm Đức Phật ra đời.
Ngài được cho là sinh vào rằm tháng tư (15/4) Âm lịch năm 624 (theo phái Nam tông) hay mùng 8/4 Âm lịch (theo phái Bắc tông) tại vườn Lâm Tỳ Ni – nơi nằm giữa Ca Tỳ La Vệ và Devadaha ở Nepal.
Ngày lễ là ngày các Phật tử vinh danh Tam bảo gồm Phật, Pháp, Tăng bằng các hình thức như cúng, tặng hoa, nghe thuyết giảng và ăn chay, giữ Ngũ giới, thực hành bố thí, làm từ thiện, tặng quà, tiền cho người có hoàn cảnh khó khăn trong cộng đồng.
Đại lễ Phật Đản ở Việt Nam được Phật giáo tổ chức trang trọng, thành kính. Lễ chính tổ chức vào rằm tháng 4 Âm lịch, Giáo hội các tỉnh thành và các chùa, tịnh xá thường tổ chức các hoạt động để mừng ngày đại lễ.
Các hoạt động có thể kể đến như là làm lễ đài để tổ chức chương trình văn nghệ, diễu hành xe hoa, thả đèn hoa đăng trên sông, thuyết giảng về Phật pháp, nghi thức tắm Phật…
Đại lễ là nơi để Phật tử tưởng nhớ kỷ niệm Đức Phật ra đời và đã mang ánh sáng chân lý soi rọi vào cuộc sống, xóa tan những nỗi khổ niềm đau.
Các Phật tử không sát sinh vào ngày này, mọi người đều ăn chay, lau dọn vệ sinh nhà cửa và trang trí bàn thờ Phật thật đẹp.
Các người con của Phật còn đến chùa phụ giúp làm công quả, nghe các bài thuyết giảng về cuộc sống, tự chiêm nghiệm về hành động của bản thân để làm cho tâm hồn được thanh tịnh.
Trước và trong dịp lễ Phật Đản, Giáo hội Phật giáo các tỉnh, các chùa tổ chức các hoạt động từ thiện, thăm hỏi và tặng quà những tăng, ni, Phật tử có uy tín công lao hoặc những hộ gia đình có hoàn cảnh khó khăn, người tàn tật….
Thông qua những hoạt động từ thiện Phật tử sẽ tự nhận biết được vai trò, trách nhiệm của mình đối với xã hội và xây dựng đất nước ngày càng phồn vinh, hạnh phúc, theo đúng phương châm của đạo Phật “sống tốt đời, đẹp đạo”.
Giúp Phật tử biết vai trò của mình đối với xã hội và đất nước
Nguồn gốc và lịch sử ngày lễ Phật Đản
Trong quá trình phát triển của Phật giáo, Phật giáo Nam truyền (Nguyên thủy hay tiểu thừa) giữ nguyên ngày tháng năm sinh của Đức Phật.
Theo lịch Ấn Độ cổ ngày trăng tròn tháng Vesak (tương đương tháng 4 Âm lịch) là ngày sinh của Đức Phật cũng là ngày Đức Phật thành đạo đồng thời là ngày Đức Phật nhập niết bàn.
Vì sự trùng hợp hy hữu đó nên các nước theo Phật giáo Nam truyền tổ ba lễ trong một ngày nên gọi là Đại lễ Tam Hợp hay Vesak. Các quốc gia này tổ chức đại lễ vào ngày trăng tròn tháng Vesak thường vào ngày trăng tròn trong tháng 5 dương lịch.
Đặc biệt những năm có 2 ngày trăng tròn trong tháng 5 dương lịch (gần nhất 2007) thì có nơi tổ chức vào ngày trăng tròn đầu tiên cò nơi kỷ niệm vào ngày trăng tròn thứ hai.
Cách tính Phật lịch các quốc gia Nam tông khác nhau nên năm Phật lịch các nước này có thể cách nhau một năm.
Theo Phật giáo Bắc truyền (phát triển hay đại thừa) do ảnh hưởng của Phật giáo Trung Hoa, ngày Đức Phật sinh ra theo lịch cổ Ấn Độ chuyển sang lịch Trung Hoa là ngày 8 tháng 4 Âm lịch.
Vì thế một số quốc gia Bắc tông như Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Việt Nam… thường tổ chức Đại lễ Phật đản vào ngày mồng 8 tháng 4 âm lịch.
Nhưng tại Đại hội Phật giáo thế giới lần đầu tiên, tại Colombo (Tích Lan) được tổ chức từ 25/5 đến 8/6/1950 thì 26 nước thành viên thống nhất lấy ngày Phật Đản quốc tế là rằm tháng tư (15/4) Âm lịch.
Từ đó các nước theo Phật giáo Nam tông và Bắc tông đều kỷ niệm ngày Phật Đản vào ngày 15 tháng 4 Âm lịch hàng năm vào tháng 5 Dương lịch.
Ngày 15 tháng 12 năm 1999, theo đề nghị của 34 quốc gia có Phật giáo, để tôn vinh giá trị đạo đức, văn hóa, tư tưởng hòa bình, đoàn kết hữu nghị của Đức Phật, Đại hội đồng Liên Hợp Quốc tại phiên họp thứ 54, mục 174 của chương trình nghị sự đã chính thức công nhận Đại lễ Vesak là một lễ hội văn hóa, tôn giáo quốc tế của Liên Hợp Quốc.
Những hoạt động kỷ niệm được diễn ra hàng năm tại trụ sở và các trung tâm của Liên Hợp quốc trên thế giới từ năm 2000 trở đi và tổ chức vào ngày trăng tròn đầu tiên của tháng 5 dương lịch.
Hưởng ứng chủ trương của Liên Hợp quốc từ năm 2000, Giáo hội Phật giáo Việt Nam năm nào cũng cử đoàn đại biểu của Phật giáo Việt Nam tham gia Đại lễ Vesak quốc tế được tổ chức tại trụ sở Liên Hợp quốc hoặc ở các nước có Phật giáo đăng cai.
Đặc biệt Việt Nam đã 3 lần được tổ chức đại lễ Phật Đản Liên Hợp Quốc – Vesak vào các năm 2008, 2014, 2019.
Ngày lễ Phật Đản là ngày sinh của Đức Phật
Ngày lễ Phật Đản tại một số quốc gia
Ấn Độ
Lễ Phật Đản được tổ chức nhiều nơi ở Ấn Độ vì đây là cái nôi của Phật Giáo.
Phật tử sẽ đi đến Tịnh xá và ở lại lâu hơn các ngày thường, nghe toàn bộ kinh Phật giáo dài. Họ mặc trang phục thường là màu trắng tinh khiết và ăn chay.
Một loại cháo ngọt Kheer thường được phục vụ để nhớ lại câu chuyện của Sujata, một cô gái trẻ đã dâng Đức Phật một bát cháo sữa. Mặc dù là ngày lễ Phật Đản nhưng ở Ấn Độ là Đại lễ Tam Hợp.
Phật tử đến Tịnh xá mặc trang phục trắng và ăn chay
Trung Quốc
Tại Trung Quốc, Phật giáo đã có mặt gần 2000 năm và là tư tưởng chủ đạo ở một số triều đại. Lễ Phật Đản được tổ chức từ thời Tam Quốc và đã ảnh hưởng sâu rộng xã hội Trung Hoa qua nhiều giai đoạn lịch sử.
Nhưng ngày nay từ khi theo xã hội chủ nghĩa Phật giáo không còn ảnh hưởng nhiều trong xã hội Trung Quốc. Người dân chỉ còn biết đến Phật giáo như là một tôn giáo lo ma chay, cúng kiếng, võ thuật…
Lễ Phật Đản cũng chỉ có thể được tổ chức trong khuôn viên tự viện và ít được xã hội quan tâm.
Lễ Phật Đản chỉ được tổ chức trong khuôn viên tự
Hàn Quốc
Ngày Phật Đản là ngày lễ quốc gia ở Hàn Quốc và được gọi là Seokga tansinil (Phật Đản) hay Bucheonim osin nal (Ngày Đức Phật đến). Đây là ngày tổ chức một trong những lễ hội văn hóa lớn nhất Hàn Quốc.
Lễ hội Phật Đản diễn ra tại nhiều nơi công cộng và trên đường phố. Trưng bày và diễu hành lồng đèn là một trong những hoạt động ấn tượng và cảm xúc nhất.
Lễ hội đèn lồng (Yeon Deung Hoe) thường kéo dài 1 tuần cho đến ngày lễ chính thức.
Riêng thủ đô Seoul, có khoảng 100.000 lồng đèn với nhiều hình dáng và màu sắc được trưng bày và biểu diễn trên những đường phố, và có khoảng 300.000 lượt người trong và ngoài nước tham dự lễ hội này.
Lễ hội còn được ghi vào Danh sách Di sản Văn hóa Phi vật thể của UNESCO từ năm 2020 và được công nhận là Tài sản Văn hóa Phi vật thể của Hàn Quốc từ năm 2012.
Vào ngày này, nhiều ngôi chùa còn làm bữa ăn miễn phí cùng với trà cho tất cả du khách.
Lễ hội đèn lồng Phật giáo Hàn Quốc
Nhật Bản
Phật giáo truyền đến Nhật Bản từ cuối thế kỷ VI và là tôn giáo chính trong giai đoạn trung và đầu cận đại. Ngày nay vai trò tôn giáo ít ảnh hưởng đến đời sống thường ngày của người dân Nhật Bản.
Lễ Phật Đản thường gắn liền với Lễ hội Hoa Anh đào và cũng chỉ giới hạn trong phạm vi tự viện và trong quần chúng Phật tử.
Sau thời Minh Trị Duy Tân, Nhật Bản đã thông qua lịch Gregorian thay Âm lịch từ năm 1873 nên ngày Đức Phật sinh được tổ chức vào ngày 8 tháng 4 dương lịch và ít khi theo Âm lịch Trung Quốc.
Lễ hội Phật Đản ở Nhật Bản
Bhutan
Phật nhập Niết bàn là một ngày lễ quốc gia và cũng được tổ chức với tên gọi Saga Dawa vào ngày thứ 15 của Saga Dawa (tháng thứ tư của lịch Tây Tạng).
Bắt đầu từ ngày 1 Saga Dawa, Tháng Vesak đỉnh điểm là ngày 15 trăng tròn với ba sự kiện trong đời Đức Phật là sinh, giác ngộ và chết (Mahaparinirvana).
Xuyên suốt Tháng lễ Saga Dawa Vesak, các hoạt động đạo đức và luân lý đạo đức diễn ra trong gia đình, chùa chiền, tu viện và những nơi công cộng.
Những người sùng đạo và tín đồ tuân thủ các bữa ăn chay nghiêm ngặt và tránh tiêu thụ thực phẩm không phải là đồ ăn chay.
Ngày lễ cũng chứng kiến các tín đồ đến thăm tu viện để cầu nguyện và thắp đèn bơ. Mọi người thuộc nhiều tầng lớp khác nhau mặc quốc phục và đến các tu viện để nhận được sự ban phước từ vị thần hộ mệnh.
Lễ Saga Dawa ở Bhutan
Nepal
Ngày này được biết đến là Phật Jayanti (sinh nhật Đức Phật) được tổ chức rộng rãi trên khắp cả nước, chủ yếu ở Lumbini – nơi sinh Đức Phật và chùa Swayambhu (Chùa Khỉ) – ngôi chùa linh thiêng Phật giáo.
Cửa chính chùa Swayambhu chỉ mở ngày này đón mọi người từ khắp thung lũng Kathmandu và khách hành hương nhiều nơi đến để mừng Phật Đản nơi ông sinh ra Lumbini.
Đức Phật ở đây được tôn thờ bởi tất cả các nhóm tôn giáo nên Phật Jayanti là một ngày nghỉ lễ quốc gia.
Người ta tặng thực phẩm, quần áo cho những người nghèo và cũng hỗ trợ cho các tu viện và trường học, nơi Phật giáo được dạy và thực hành.
Ngày Phật Jayanti ở Nepal
Myanmar
Ngày Vesak còn gọi là ngày của Kason. Kason là tháng thứ 2 trong 12 tháng theo lịch Myanmar và cũng là tháng nóng nhất trong năm.
Nên trong lễ hội Vesak, người dân nơi đây với lòng thành kính, đặt những chậu nước tinh khiết trên đầu đội đến những tự viện tưới xuống cây Bồ-đề.
Họ tưới cây Bồ-đề để cảm ơn giống cây này đã che chở đức Thế Tôn trong những ngày thiền định trước khi chứng đạo và ước nguyện năng lực giải thoát luôn trưởng dưỡng trong họ.
Tưới cây Bồ-đề ở Myanmar
Sri Lanka
Phật giáo ở đây là quốc giáo nên thời gian lễ Vesak người dân được nghỉ lễ. Lễ Vesak được tổ chức vào ngày trăng tròn trong tháng 5 dương lịch và kéo dài 1 tuần.
Ngoài những buổi lễ tụng kinh, cầu nguyện thì còn có nhiều hoạt động mang tính lễ hội dân gian. Việc bán rượu và thịt trong ngày lễ bị cấm, tất cả quán bia và lò mổ phải đóng cửa.
Người dân nước này phóng sinh một số lượng lớn thú vật, chim, cá… Việc bố thí (Dana) cũng rất được xem trọng, họ thường đến thăm và phát quà cho trẻ mồ côi và người già neo đơn cũng như lập những quầy cung cấp miễn phí thức ăn uống cho khách qua đường.
Người dân thường mặc áo trắng đi đến đền thờ, tu viện và tham gia các nghi lễ truyền thống, nhiều người ở lại đền thờ cả ngày và thực hành Bát giới.
Hầu hết tư gia Phật tử đều trang trí cờ Phật giáo, lồng đèn và đèn nến…Những nơi công cộng diễn ra nhiều chương trình lễ hội. Trong đó rước và diễn hành xá-lợi gây ấn tượng và tạo nên xúc cảm nhất.
Xá-lợi Phật được tôn trí trên lưng những chú voi được trang điểm lộng lẫy với sắc màu mang phong cách Nam Á, theo sau là hàng ngàn Phật tử, diễn hành khắp những đường phố.
Lễ hội rước và diễn hành xá-lợi
Indonesia
Ngày lễ được gọi là Waisak là ngày lễ truyền thống quan trọng và tổ chức khắp Indonesia. Đây là ngày nghỉ lễ quốc gia kể từ năm 1983 và được tổ chức vào ngày rằm tháng 4 Âm lịch.
Tại đền Borobudur (Ba La Phù Đồ), hàng ngàn nhà sư sẽ hội tụ với nhau để tụng các câu thần chú và câu kinh trong một nghi lễ gọi là Pradaksina.
Các nhà sư kỷ niệm ngày đặc biệt với việc hứng nước thánh (tượng trưng cho sự khiêm tốn) và vận chuyển ngọn lửa (tượng trưng cho ánh sáng và giác ngộ) từ vị trí này đến vị trí khác.
Các nhà sư cũng tham gia vào nghi lễ Pindapata, nơi họ nhận được từ thiện và cúng dường từ người dân Indonesia.
Ngày lễ Waisak ở Indonesia
Thái Lan, Lào, Campuchia
Thái Lan là quốc gia Phật giáo đã 5 lần tổ chức Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc. Vesak Day cũng được gọi là Visaka Bochea Day tại Campuchia và Vixakha Bouxa Day tại Lào.
Tại Lào, trong thời gian lễ hội Vesak, khí trời nóng bức và không mưa, người ta thường bắn pháo hoa với ước nguyện sẽ có mưa.
Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc đã tổ chức 5 lần ở Thái Lan
Đài Loan
Phật giáo có ảnh hưởng sâu rộng trong đời sống thường nhật của người dân tại Đài Loan.
Từ năm 1999, ngày Phật Đản đã là một ngày nghỉ lễ quốc gia ở Đài Loan và được tổ chức hàng năm vào ngày chủ nhật thứ hai của tháng 5 và trùng với Ngày của Mẹ.
Nghi lễ thường bắt đầu với điệu nhảy truyền thống và hát ca khúc Phật giáo.
Một bức tượng của Đức Phật kèm theo âm nhạc được rước vào địa điểm và buổi lễ bắt đầu với phần dâng cúng năm vật là hoa, trái cây, hương, thực phẩm và đèn cho Đức Phật.
Ngày lễ Phật Đản là ngày lễ quốc gia ở Đài Loan
Trên đây là bài viết về ngày lễ Phật Đản hy vọng sẽ giúp ích cho bạn. Bạn có thể đọc thêm nhiều bài viết khác trên thanhnienvietnam.edu.vn nhé!
